‘Nàng Dae Jang Geum’: Cuộc đời ngự y lẫy lừng

Ngày 15/9 đánh dấu 18 năm bộ phim 54 tập của đài MBC lên sóng. Nội dung xoay quanh cuộc đời Dae Jang Geum – y nữ có thật triều đại Joseon (1506-1544), song biên kịch đã hư cấu toàn bộ sự kiện, tình tiết lẫn nhân vật bên cạnh nữ chính.

Seo Jang Geum (Lee Young Ae đóng) vốn là tiểu thư đài các, con quan lớn đương triều họ Seo. Sau cuộc thảm sát, nàng mất cha mẹ, được gia đình thường dân nhận nuôi. Khi làm cung nữ ở ngự thiện phòng (nơi nấu ăn hoàng cung), nhờ thượng cung Han (Yang Mi Kyung) dẫn dắt, nàng thành đầu bếp giỏi nhất Joseon. Tài năng thiên bẩm của nàng cũng là cái gai trong mắt gia tộc họ Choi.

Sóng gió bủa vây Jang Geum và thượng cung Han. Họ bị vu tội hãm hại vua, chịu lưu đày ở đảo Jeju. Nàng học thêm nghề y, quyết tâm hồi cung trả thù khi thượng cung Han bị hại chết. Với trí thông minh, khéo léo, Jang Geum kết hợp giữa món ăn và vị thuốc, đem tinh hoa ẩm thực vận dụng vào y học. Về sau, nàng được phong tước “Dae”, trở thành Dae Jang Geum lừng lẫy trong lịch sử.

Bên cạnh đấu đá chốn cung đình, tuyến tình cảm cũng tạo sức hút cho phim. Vua Jung Jong (Im Ho) và cấm vệ quân Min Jung Ho (Ji Jin Hee) đều phải lòng Jang Geum, hỗ trợ nàng thực hiện chí lớn.

Theo Daum, tác phẩm đạt tỷ lệ người xem (rating) cao thứ 10 lịch sử truyền hình Hàn Quốc, tập cuối lên đến 57,8% (ngày 23/3/2004). Cứ 10 tivi, có 5-6 chiếc mở Nàng Dae Jang Geum. Với kinh phí sản xuất 15 triệu USD, ê-kíp thu về 103,4 triệu USD nhờ bán bản quyền phát sóng ở 91 quốc gia và vùng lãnh thổ. Dự án còn được chuyển thể thành nhạc kịch, kịch nói, hoạt hình, truyện tranh, sách…

Năm 2010, TNmS – công ty nghiên cứu xếp hạng người xem – đã khảo sát rating, độ nổi tiếng của 674 phim truyền hình (chiếu từ 2000 đến 2010). Kết quả, Nàng Dae Jang Geum đứng nhất, góp phần truyền bá văn hóa Hàn đến quốc tế.

Tờ Chosun cho rằng phim thành công nhờ truyền thông điệp nghị lực bền bỉ, không đầu hàng nghịch cảnh và nêu cao tinh thần nữ quyền. Chịu nhiều thương tổn từ bé và bị cường quyền hãm hại, Jang Geum không luồn cúi hay sợ hãi, nỗ lực tạo chỗ đứng ở gian bếp hoàng cung, rồi vượt qua các danh y sừng sỏ trở thành nữ ngự y hoàng gia đầu tiên và duy nhất thời Joseon.

“Sự quật cường, ý chí, ham học hỏi của nàng chinh phục mọi khán giả, nhất là phụ nữ, khiến họ muốn trở thành Dae Jang Geum thời hiện đại”, theo Woman DongA. Các bà nội trợ còn học được nhiều mẹo làm bếp, những bài thuốc dân gian đơn giản mà hiệu quả. Nhiều nhà xuất bản ra mắt loạt cẩm nang nấu ăn, kết hợp ẩm thực và y học cổ truyền dựa trên tình tiết phim. Theo Hand Maker, các món ăn cung đình – di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO công nhận – thu hút người xem, giúp ẩm thực thời Joseon đến gần khán giả trong và ngoài Hàn Quốc. Đài MBC đã mời các chuyên gia nghiên cứu về triều đại Joseon và những đầu bếp giỏi túc trực ở phim trường làm cố vấn.

Lee Young Ae trong phim ‘Nàng Dae Jang Geum’

Phim quy tụ dàn diễn viên lên hùng hậu gần 300 người. Trong đó, Lee Young Ae được khen mặt phúc hậu, thể hiện tốt hình tượng Jang Geum từ thuở đôi mươi đến tứ tuần. Tại MBC Drama Awards 2003, cô được xướng tên ở hạng mục Daesang (cao nhất lễ trao giải) và “Diễn viên nổi tiếng”.

Tài tử Lim Hyun Sik (đóng cha nuôi Dae Jang Geum) và Yang Mi Kyung (vai thượng cung Han) đoạt giải “Diễn xuất đặc biệt” nhờ lối diễn có chiều sâu và nâng đỡ cảm xúc đàn em. Riêng Yang Mi Kyung còn giành giải “Diễn viên nổi tiếng nhất” tại Baeksang 2004, đắt show quảng cáo và nhận nhiều kịch bản.

Lee Byung Hoon thắng giải “Đạo diễn truyền hình xuất sắc”. Tại lễ trao giải, ông bày tỏ xúc động, tri ân biên kịch, các diễn viên, tổ hậu đài… đã làm việc liên tục, không quản ngại mưa nắng.

Trong cuốn tự truyện về nghề đạo diễn, Lee Byung Hoon cho biết dự án có chất liệu và câu chuyện hấp dẫn, nhưng rơi vào thế khó vì các diễn viên liên tiếp từ chối vai. “Sau khi đọc về Jang Geum ở sử sách, ngôi sao đầu tiên tôi nghĩ đến là Song Yoon Ah nhưng cô ấy lắc đầu. Tôi tiếp tục đề nghị Kim Ha Neul, người có hình tượng phù hợp với vai thông minh, ham học hỏi. Tôi cũng liên lạc Song Hye Kyo, Jang Jin Young, Myung Se Bin… nhưng họ từ chối vì lý do riêng”. Tiếp đó, ông mời Lee Il Hwa nhưng cô muốn nghỉ ngơi vì mới kết hôn.

Theo Heraldpop, đạo diễn nản lòng đến mức tính tìm diễn viên tân binh, thậm chí muốn chọn Hwang Soo Jung – sao nữ từng gây “sốt” với Thần y Hur Jun nhưng tiêu tan sự nghiệp vì án tàng trữ, sử dụng chất gây nghiện. Sau nhiều cân nhắc, ông đánh liều mời sao hàng đầu thời ấy – Lee Young Ae. “Cô ấy nói không đóng phim cổ trang, nhưng sau khi đọc tóm tắt, cô ấy bày tỏ thích thú và ký hợp đồng”.

Hình thức cuốn chiếu (vừa quay, vừa phát sóng) khiến đoàn phim áp lực song đo được phản ứng khán giả. Ê-kíp liên tục chỉnh sửa kịch bản theo đề xuất của fan. Theo tạp chí Monthly Chosun, ban đầu biên kịch Kim Young Hyun để ngỏ chuyện tình Jang Geum và cấm vệ quân Min Jung Ho. Tuy nhiên, trước sự tranh luận của người xem, cô thay đổi ý tưởng, để họ nên duyên chồng vợ, sinh một con gái.

Biên kịch Kim Young Hyun mất vài năm tìm hiểu Dae Jang Geum nhưng không nhiều tư liệu viết về cuộc đời nàng, vì thế cô đã hư cấu nhân vật theo sở thích. Kim cũng mua hàng chục cuốn sách về ẩm thực hoàng gia lẫn đông y, trong đó có Biên niên sử triều đại Joseon, Biên niên sử về vua Jung Jong.

“Suốt bảy tháng phim lên sóng, tôi phải hoàn thành kịch bản vào 12h thứ 7 mỗi tuần, liên tục bàn bạc ý tưởng với đạo diễn và hai trợ lý. Thời gian ấy, tôi đã sống như một con cú, thức dậy vào 15-16h, làm việc đến sáng và ngủ lúc mặt trời mọc. Nếu kịch bản còn vướng mắc, tôi không thể ngủ được”, Kim Young Hyun nói trên Woman DongA.

Tuy nhiên, phim mắc phải một số sai sót cơ bản, điển hình là hầu hết cảnh nấu nướng do cung tần mỹ nữ đảm nhận. Theo Biên niên sử của vua Jung Jong, do ảnh hưởng của tư tưởng Nho giáo, các cung nữ phụ trách khâu chuẩn bị nguyên vật liệu, dọn bàn, bưng bê… còn người trực tiếp chế biến món ăn là ngự trù nam.

Bàn tiệc dành cho sứ thần nhà Minh (Trung Quốc, 1368-1644) ở tập 18 cũng bị chỉ trích sai lịch sử, bởi các món ăn bày biện trên bàn là của người Mãn Châu và Hán (đời Thanh, 1636-1912). Trang phục, đài từ và một số chi tiết liên quan bối cảnh hoàng cung cũng chưa chuẩn xác. “Tuy nhiên, những sai sót này không ảnh hưởng nhiều đến cốt truyện, khán giả dễ bỏ qua”, theo Pann.

Thiên Lam