Tác giả Việt dự đoán trước giờ trao Nobel Văn học

Giải thưởng sẽ được Viện Hàn lâm Thụy Điển công bố vào 13h ngày 7/10 (giờ địa phương, tức 18h – giờ Hà Nội). Người chiến thắng nhận phần thưởng 10 triệu krona Thụy Điển (25,9 tỷ đồng).

Nhà phê bình Phạm Xuân Nguyên nói năm nào ông cũng theo dõi sát sao sự kiện. “Dù vướng nhiều tai tiếng những năm gần đây, Nobel vẫn là sự kiện văn chương uy tín nhất”, ông nói. Là người từng dịch tác phẩm Sự bất tử của Milan Kundera, Phạm Xuân Nguyên kỳ vọng nhà văn Cộng hòa Czech thắng giải. Theo ông, văn chương của Milan Kundera mang tầm vóc lớn, có bóng dáng triết học, nhân sinh.

Nhà văn Nhật Chiêu chung quan điểm, cho rằng Kundera xứng đáng nhận Nobel Văn học từ nhiều năm trước nhưng bị Viện Hàn lâm Thụy Điển ngó lơ. Ông nói: “Giải thưởng sẽ là niềm an ủi khi ông đã ở tuổi xế chiều”. Dịch giả Lâm Vũ Thao nhận định: “Dù không còn ở thời kỳ đỉnh cao, Milan Kundera vẫn xứng đáng với Nobel Văn học”.

Nhà văn Uông Triều, Lâm Vũ Thao cũng đặt nhiều kỳ vọng vào tác giả người Canada Margaret Atwood. Trong cuốn Truyện người tùy nữ, bà xây dựng nên xã hội giả tưởng mà con người bị nhốt, kiềm chế. Uông Triều nói: “Rõ ràng chúng ta nhìn thấy được điểm giống với tình hình hiện nay khi nhiều quốc gia phải phong tỏa, hạn chế người đi lại và có nhiều điều không thể dự đoán trước”.

Nhiều người cho rằng vẫn bỏ ngỏ khả năng giải thưởng thuộc về một tên tuổi châu Á, sau nhiều năm Nobel Văn học vinh danh các cây bút Mỹ và châu Âu. Uông Triều đánh giá cao tác giả người Trung Quốc – Diêm Liên Khoa. Ông có tiểu thuyết Đinh Trang Mộng viết về đại dịch AIDS, nhiều điểm tương đồng với Covid-19 hiện nay. Sách khắc họa bối cảnh xã hội khốc liệt, phơi bày bản chất con người… trong hoạn nạn.

Anh nói: “Nhà văn như thể dự đoán trước được đại họa. Giải Nobel thường có chút liên quan đến tình hình chính trị, xã hội, không quá xa rời thực tế nên cũng có thể họ sẽ chọn Diêm Liên Khoa”. Theo anh, Diêm Liên Khoa là một trong những nhà văn xuất sắc của văn học đương đại Trung Quốc. Ông thích khai thác những vấn đề về hiện thực cuộc sống bằng cách kể chuyện gần gũi mà độc đáo.

Lâm Vũ Thao chú ý một tên tuổi Trung Quốc khác – Tàn Tuyết – với chất văn thuần túy nghệ thuật. Tác giả từng có một số sách xuất bản ở Việt Nam như Đào nguyên ngoài cõi thế, Bảng lảng trời xanh. Sau Mạc Ngôn, Tàn Tuyết là cây bút được giới văn chương Việt dự đoán nhiều khả năng giành Nobel Văn học.

Nhật Chiêu thích nhà thơ Syria – Adonis. Tên tuổi ông khá xa lạ với độc giả trong nước do chưa có tác phẩm được dịch, nhưng phổ biến ở nhiều nước, được coi là “nhà thơ sống vĩ đại nhất của Trung Đông”.

Haruki Murakami vẫn tiếp tục được đánh giá không có nhiều cơ hội đoạt giải dù luôn đứng top đầu danh sách dự đoán của nhà cái Ladbrokes. Theo Nhật Chiêu, Murakami có cách kể chuyện hấp dẫn nhưng tác phẩm của ông chưa đạt tới hệ tư tưởng lớn. Anh Lâm Vũ Thao nhận xét Murakami có lợi thế độc giả đông đảo, tên tuổi phủ sóng nhiều quốc gia. “Tuy nhiên, đó không phải là những tiêu chí để chọn người đoạt giải Nobel”, anh nói. Dù vậy, dịch giả cho rằng trong trường hợp bất ngờ, ban tổ chức có thể chọn ông để tạo dư luận.

Giới văn chương quốc tế lại dự đoán nhà văn Pháp Annie Ernaux giành giải. Cây bút Alex Shephard của tờ New Republic đánh giá sự lựa chọn này an toàn, tránh gây tranh cãi hơn Bob Dylan (2016). Ngoài ra, cũng giống như cố Thủ tướng Anh Winston Churchill từng giành chiến thắng nhờ các cuốn hồi ký, Annie Ernaux cũng có thể được vinh danh với các tác phẩm lấy cảm hứng từ chính cuộc đời bà. Bà cũng được nhà cái Ladbrokes đặt cược cao nhất với tỷ lệ 8/1 (một ăn tám).

Annie Ernaux sinh năm 1940, nổi tiếng qua nhiều tiểu thuyết tự truyện phản ánh hiện thực cuộc sống. Cuốn A Girl’s Story của bà được xuất bản ở Việt Nam đầu năm nay, với tên Hồi ức thiếu nữ, kể cuộc đời bà giai đoạn năm 1940-2006, từ khi còn là cô bé đến lúc trưởng thành, đối diện hôn nhân tan vỡ. Qua trải nghiệm cá nhân của Annie Ẻnaux, tác phẩm phản ánh những biến động của xã hội Pháp. Cuốn A Man’s Place (Một chỗ trong đời) ra mắt trong nước hồi 2016, là ký ức của bà về người cha thuộc tầng lớp lao động.

Ngoài Annie Ernaux, các tên tuổi quen thuộc khác như nhà thơ Canada Anne Carson, tiểu thuyết gia Nhật Bản Haruki Murakami, nhà văn Nga Ludmila Ulitskaya, nhà văn Canada Margaret Atwood, cây bút người Guadeloupe Maryse Condé và tác giả người Kenya Ngũgĩ wa Thiong’o cũng được kỳ vọng chiến thắng.

Nobel Văn học là một trong sáu hạng mục của giải Nobel, được trao cho tác giả từ bất kỳ quốc gia nào, theo di chúc của nhà hóa học Alfred Nobel. Viện Hàn lâm Thụy Điển sẽ lựa chọn người thắng cuộc. Họ không bao giờ hé lộ dấu hiệu về nhân vật có khả năng đoạt giải cho tới khi công bố kết quả. Danh sách rút gọn của các ứng viên sẽ được tiết lộ 50 năm sau đó. Giải lần đầu được trao cho nhà thơ Pháp – Sully Prudhomme – năm 1901.

Hà Thu