Giới điện ảnh ‘kêu khổ’ vì kiểm duyệt

Kiểm duyệt phim ảnh là chủ đề trọng tâm trong tọa đàm trực tuyến Ai góp ý giơ tay lên diễn ra chiều 26/9, quy tụ nhiều tên tuổi giới điện ảnh. Ngồi ghế Hội đồng duyệt phim quốc gia từ tháng 4, đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp cho rằng khâu kiểm duyệt phim còn bất cập, tiêu chí chưa rõ ràng, khiến một số tác phẩm rơi vào cảnh cấm chiếu.

Phim Vị được nêu là ví dụ. Tác phẩm đoạt giải đặc biệt của ban giám khảo hạng mục “Encounters” tại Liên hoan phim Berlin nhưng nhận án phạt 35 triệu đồng vì đi thi khi chưa được cấp phép, sau đó bị cấm chiếu vì cảnh nude kéo dài. Dù có phân loại độ tuổi, phim vẫn bị “khai tử”. Chị nói: “Với tôi, cảnh như vậy là vừa đủ, với người khác lại là dài. Trong tiêu chí phân loại phim không ghi cụ thể thời lượng bao lâu là dài nên sự đong đếm dựa theo cảm tính, khiến phim Vị rơi vào kẽ hở”. Nữ đạo diễn nhận xét phim có tiếng nói cá nhân độc đáo, nên phổ biến với mục đích học tập, nghiên cứu hoặc trình chiếu hạn chế trong liên hoan.

Đồng Thảo – nhà sản xuất phim – nói: “Tôi cho rằng ngôn ngữ nghệ thuật của đạo diễn Lê Bảo đặc biệt nhưng không dị biệt. Cảnh khỏa thân trong phim có hàm ý nghệ thuật…Tôi mong phim có thể được xem xét lại, dán nhãn phân loại độ tuổi, được đi dự các liên hoan phim”.

Chị cho biết đạo diễn, nhà sản xuất đã bỏ quyền tác giả, quyền sở hữu tác phẩm để Vị trở thành phim sản xuất tại Singapore, từ đó tìm đường đến với công chúng một lần nữa.

Các diễn giả cũng nhắc lại việc một số phim như Xích lô (Trần Anh Hùng), Bụi đời Chợ Lớn (Charlie Nguyễn) bị cấm chiếu trước đây. Phim Ròm may mắn hơn trường hợp trên, được ra rạp cuối năm ngoái sau khi bị phạt 40 triệu đồng vì tham dự Liên hoan phim Busan (Hàn Quốc) mà không có giấy phép. Tuy nhiên, đạo diễn Trần Dũng Thanh Huy cho biết phim bị cắt, sửa nhiều, ảnh hưởng đến nội dung và dụng ý nghệ thuật.

‘Ròm’: Thế giới tàn khốc của dân chơi đề

Nhiều tác phẩm khác bị yêu cầu cắt, sửa nội dung với lý do chưa thuyết phục nhà làm phim. Chẳng hạn, với Thưa mẹ, con đi, Hội đồng yêu cầu bỏ cảnh nhân vật gây gổ trong đám giỗ, khiến con gà cúng rơi xuống đất, trái phong tục người Việt. Hoặc phim Trái tim quái vật bị cắt nhiều cảnh máu me dù là phim kinh dị.

Đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp cho rằng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch nên cởi mở với phim điện ảnh như đang làm với web-drama. Trong buổi trình bày dự án Luật Điện ảnh (sửa đổi) trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội ngày 14/9, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng đã đưa ra một trong những giải pháp là nhà phát hành tự kiểm định và chịu trách nhiệm, cơ quan chức năng hậu kiểm với phim chiếu mạng. Hoàng Điệp nói: “Chúng ta mở cửa cho internet nhưng lại bó buộc điện ảnh, trong khi độ phủ sóng của phim chiếu rạp nhỏ hơn rất nhiều”.

* Giới làm phim đề xuất tự kiểm duyệt khi chiếu mạng

Phan Đăng Di đại diện người tham gia tọa đàm tổng hợp bản kiến nghị Luật Điện ảnh sửa đổi, cho biết sẽ trình lên Quốc hội trong thời gian sớm nhất. Các đạo diễn đúc rút ý kiến từ thực tiễn, đồng thời tham khảo một số luật điện ảnh ở nước ngoài. Họ mong muốn được xóa bỏ các điều cấm liên quan nội dung phim, chuyển thành bộ tiêu chí riêng, đính kèm nghị định hướng dẫn thi hành luật, tránh các khái niệm, từ ngữ mơ hồ, có thể bị suy diễn chủ quan. Bộ tiêu chí áp dụng khi cơ quan quản lý chứng minh được phim hoặc cảnh phim có nguy hại, dựa trên nghiên cứu khoa học.

Các nhà làm phim cũng đề xuất đổi tên thành Hội đồng đạo đức điện ảnh, gồm các thành viên chủ yếu là những người làm phim, có chuyên môn. Họ cũng đề xuất thành lập thêm hội đồng ở phía Nam, song song hoạt động với tổ chức ở miền Bắc. Hội đồng cần ghi chép, công khai quá trình làm việc, bao gồm kết quả khảo sát, ý kiến các thành viên, căn cứ và cơ sở phân loại tác phẩm…

Ngoài ra, một số ý kiến đề xuất nên thành lập hội đồng riêng, xem xét việc phổ biến phim ở nước ngoài, tách riêng giấy phép phổ biến trong nước và dự liên hoan quốc tế, xây dựng cơ chế khiếu nại minh bạch liên quan cấp và thu hồi giấy phép.

Chiều 27/9, Cục trưởng Điện ảnh Vi Kiến Thành nhận định việc đề xuất bỏ quy định về nội dung và hành vi bị cấm trong dự thảo Luật Điện ảnh (sửa đổi) là không hợp lý, không đúng. Theo ông, luật là phải có quy định cấm mới tạo ra hành lang pháp lý để từ đó, các nhà làm phim phân biệt đúng, sai, hiểu rõ giới hạn của việc sáng tạo nghệ thuật đến đâu, Ông nói: “Tôi hiểu vấn đề các nhà làm phim thắc mắc, quan tâm. Tuy nhiên, sau 14 năm Luật Điện ảnh ra đời, hàng trăm bộ phim đã được sản xuất, cấp phép ra rạp, các nhà làm phim đều đang dựa trên cơ sở đó để làm việc. Dự thảo luật sửa đổi sẽ cụ thể hóa nhiều điểm chứ không thêm nội dung cấm đoán, gây khó khăn cho nhà sản xuất”.

Về Hội đồng duyệt phim quốc gia, ông Vi Kiến Thành cho biết nhiệm kỳ mới có nhiều bước tiến so với các kỳ trước. Hội đồng quy tụ tiếng nói nhiều thành phần, từ nhà sản xuất, đạo diễn đến nhà làm phim độc lập. Các thành viên đều cố gắng đồng hành nhà sản xuất, đánh giá phim theo hướng cởi mở hơn, với mục tiêu thúc đẩy sự phát triển của điện ảnh nước nhà.

Luật Điện ảnh được Quốc hội khóa XI thông qua ngày 29/6/2006. Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Điện ảnh được Quốc hội khóa XII thông qua ngày 18/6/2009. Sau hơn 14 năm thi hành, dự án luật Điện ảnh sửa đổi sẽ được Quốc hội khóa 15 cho ý kiến tại kỳ họp thứ 2, khai mạc cuối tháng 10.

Hà Thu